Powstania narodowo-wyzwoleńcze

 

POWSTANIA NARODOWOWYZWOLEŃCZE - TABELA

Zestawienie pięciu powstań, by móc łatwiej porównać zbrojne próby odzyskania niepodległości, mnogość przyczyn i skutków, różnorodny charakter walk.

Gdzie mogę znaleźć więcej informacji?
1. Insurekcja kościuszkowska - rocznica insurekcji kościuszkowskiej
2. Powstanie listopadowe - rocznica wybuchu powstania
3. Powstanie krakowskie i rabacja galicyjska Rabacja galicyjska, czyli powstanie krakowskie - tekst Newsweek
4. Wiosna Ludów na ziemiach polskich - powstanie wielkopolskie 1848 
5. Powstanie styczniowe - http://powstaniestyczniowe.nck.pl   Filmik

Powstania	Insurekcja kościuszkowska	Powstanie listopadowe	Powstanie krakowskie i rabacja galicyjska	Wiosna Ludów na ziemiach polskich	Powstanie styczniowe
Czas	24 III – 4 XI 1794	29/30 XI 1830 – IX 1831	20/21 II – 2 III 1846	III – IV 1848	22 I 1863 – wiosna 1864
Zasięg	Okolice Krakowa, Warszawy, Litwa	Królestwo Polskie, Litwa	Wolne Miasto Kraków i okręg krakowski	Wielkie Księstwo Poznańskie	Królestwo Polskie, Litwa
Przyczyny	- II rozbiór Polski - redukcja wojska Rzeczypospolitej o połowę oraz przymusowy werbunek zredukowanych do wojska rosyjskiego i pruskiego	- niezadowolenie z rządów wielkiego księcia Konstantego - tłumienie wszelkich przejawów opozycji - łamanie konstytucji Królestwa	- rozwój ruchu spiskowego w Galicji - wzrost ciężarów feudalnych - antyszlachecka propaganda austriacka prowadzona we wsiach galicyjskich	- Wiosna Ludów w Europie (szczególnie Prusy) - chęć odzyskania niepodległości	- zapowiedź branki - osłabienie Rosji po wojnie krymskiej - nadzieje na sukces po zjednoczeniu Włoch - działania tajnych ugrupowań niepodległościowych - brak poparcia społecznego dla polityki Aleksandra Wielopolskiego
Przebieg	- III akt insurekcji ogłoszony na krakowskim rynku “Wolność, Całość i Niepodległość” - Uniwersał Połaniecki - 4 IV Racławice (kosynierzy) - Szczekociny, Maciejowice - rzeź Pragi	- noc listopadowa (spisek podchorążych P. Wysockiego) - detronizacja Mikołaja I - bitwy: Stoczek, Grochów, Ostrołęka	- powstanie Rządu Narodowego i wydanie manifestu znoszącego przywileje stanowe i m.in. pańszczyznę - wybuch rabacji galicyjskiej Jakub Szela - bitwa pod Gdowem	- nieskuteczne próby namówienia władz pruskich do wspólnego wystąpienia przeciw Imperium Rosyjskiemu - drobne wystąpienia zbrojne	- walki partyzanckie, nękanie Rosjan wojną podjazdową - ok. 200 tysięcy powstańców (jednorazowo k. 30 tys.) - ok. 1200 potyczek m.in. Miechów, Krzykawka, Maczki (Sosnowiec), Żyrzyn
Skutki	- III rozbiór Polski - zesłania na Syberię - konfiskaty majątków	- liczne aresztowania - zesłania na Syberię - zniesienie konstytucji z 1815 r. - likwidacja autonomii - rusyfikacja - Wielka Emigracja	- wcielenie Wolnego Miasta Kraków do Austrii - aresztowania - konfiskaty majątków - germanizacja - zniszczenie wielu dworów szlacheckich przez chłopów i wymordowanie rodzin wielu powstańców - pogłębienie niechęci między szlachtą i chłopami	- włączenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego do Prus - likwidacja odrębności - represje	- liczne aresztowana i zesłania na Syberię (ok. 38 tys.) - terror na Litwie (Wieszatiel) - Kraj Przywiślański - rusyfikacja - konfiskaty majątków - uwłaszczenie chłopów na warunkach korzystniejszych niż w pozostałych zaborach
Dowódcy	- Tadeusz Kościuszko - Tomasz Wawrzecki	- Józef Chłopicki - Jan Skrzynecki - Jan Krukowiecki - Maciej Rybiński "Chłop nas zdradził, skrzynka przyskrzyniła, kruk oko wydziobał, ryba zatopiła"	- Jan Tysowski - Ludwik Gorzkowski - Aleksander Grzegorzewski	- Ludwik Mierosławski - Walenty Stefański	- Ludwik Mierosławski - Marian Langiewicz - Romuald Traugutt